EN ISO 22000:2018; Gıda zincirinde doğrudan veya dolaylı olarak yer alan tüm kuruluşların uygulaması gereken Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi, gıdanın hazırlanma veya tüketim anlarında, tamamen güvenilir olduğunu tasdikleyebilmek üzere kurulan; aynı zamanda, gıda güvenliği tehlikelerinin oluşabileceği gıda proseslerinin tümünü denetleyip, çözüm konusunda da faydalanabilen bir kılavuz olarak görev yapmaktadır.
EN ISO 22000 standartları, Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi’nin, gıda zincirinde yer alan firma kapsamında kurulması için gerekli olan şartları belirleyen standartlardır. Akredite edilmiş kuruluş tarafından, ISO standartlarının benimsendiğini, uygulandığını ve çeşitli aşamalarda incelenip gerekirse güncellendiğini tasdikleyen, dolayısıyla gıda güvenliği hususunda olması gereken kalite şartlarının sağlandığını temsil eden belge ise, ISO 22000 belgesi olarak adlandırılmaktadır.
ISO 22000 belgelendirme sürecinizde sizlere yardımcı olabilecek, akredite edilmiş yegâne kurumlardan biri olan CE Danışmanı, profesyonel ve tecrübeli ekibiyle, ISO 22000 sertifikası edinmeniz üzere en kolay ve en başarılı yolu sizlere göstermektedir. Bu noktada, konuyla ilgili merak edebileceğiniz, ‘ISO 22000 nedir, ne işe yarar? Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi, ISO 22000 kapsamı’ ve daha fazlası olmak üzere pek çok hususa, CE Danışmanı’nın sizler için hazırladığı makale üzerinden ulaşabilir; aklınıza takılan sorular olursa, CE Danışmanı iletişim yöntemleri aracılığıyla 7/24 merakınızı giderebilirsiniz.
“ISO 22000 Belgesi – Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı, gıda içerisinde yer alan zincir boyunca gıdanın güvenliğinin sağlanması, kuruluşun tüm yönetim aktiviteleri kapsamında düzenli bir yönetim sistemi oluşturulması ve sürdürülmesine dayanır. Bütün sürecin doğru bir şekilde analiz edilip, gerektiği takdirde sistem üzerinde güncellemelerin yapılarak, sürekli iyileştirme faaliyetlerinin hedef alınması ile geliştirilen usul ve esaslara uygun yönetmeliktir.”
Gıda Güvenliği Yönetmeliği kapsamında direkt olarak insan sağlığını etkileyebilecek olan tüm gıda ve ürünlerinde denetlenmesi işlemi yapılmaktadır. Kurulan bağımsız-tarafsız laboratuvarlarda herhangi bir üreticinin ürünü alınarak, gerekli işlemlerden geçirilir. Ardından market satışına mahsuru olmadığı ve insanların tüketmesinde sorun olmadığı belirlenirse CE Sertifikası verilerek uyumluluğu kanıtlanır. Uyumluluğu kanıtlanmayan her ürün piyasadan aynı hızla çekilmektedir.
Bir gıdanın, üretimi için belirlenen amaç doğrultusuna uygun olarak hazırlanması ve/veya tüketilmesi dahilinde, tüketici bünyesinde gıda kaynaklı bir zarar oluşturmayacağını belirten yaklaşıma gıda güvenliği denir.
Gıda güvenliği tehlikeleri, gıda zincirinde yer alan kurum ve kuruluşların herhangi birinde ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle, gıda zincirinin tamamında, kontrol ve denetim faaliyetlerinin etkin olarak gerçekleştirilmesi önemlidir. Bu durumda, gıda güvenliği faaliyetlerinin, zincirde yer alan kuruluşlarının ortak katkıları sayesinde sürdürüldüğü belirtilebilir.
Bahsedilen katkıların, ortak paydada buluşabilmesi için, gıda zincirinin tüm sektörlerinde, gıda güvenliği tehlikeleri tanımlarının belirlenmesi ve yeterli oranda kontrol edilmesi sağlanmalıdır. Bu da ancak gıda zinciri boyunca sürdürülen aktif iletişim sayesinde gerçekleşebilir. Bahsedilen iletişim ortamı aynı zamanda, tüketici ve tedarikçi gereksinimlerinin de belirlenmesi ve çözüme kavuşturulması hususlarında fayda sağlayacaktır.
Gıda güvenliği ekibi ise, Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi standartları kapsamında, kuruluş içerisinde faaliyet göstermesi zorunlu kılınan ekiptir. Bu ekip, sistemin gerektirdiği koşulların uygulanması hususunda deneyimli ve bilgili personellerden oluşmalıdır.
Gıda güvenliği ekibi, kuruluşun ürünlerini, ürün geliştirme proseslerini, ekipmanlarını ve gıda güvenliği tehlikesi gibi konularda, incelemeler ve kontroller gerçekleştirmek üzere görevlendirilmiştir. Aynı zamanda, Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi üzerinde, doğrulama ve geliştirme üzerine planlamalar yapmakla mesuldür.
ISO 22000 standartları, dünya çapını kapsayan seviyede, güvenli bir gıda üretim ve tedarik sistemi oluşturmak adına uygulanması gereken şartların belirlendiği kılavuz niteliğindeki standartlardır. ISO 22000 amacı, gıda zincirinin her türlü prosesinde, güvenli gıdanın izlenebilirliğini ve denetlenebilirliğini sağlamaktır. Bu konudaki eğitim ihtiyaçlarınız doğrultusunda hazırlanmış eğitimlerimize ilgili eğitim sayfamızdan ulaşabilirsiniz (HACCP Eğitimi – Gıda Güvenliği Eğitimi).
ISO standartlarının uygulanması sonucu oluşan Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi, anahtar öge olarak kabul edilen bazı ihtiyaçları karşılamak durumundadır. Bu ihtiyaçlar:
Olarak belirlenmiştir. Bahsedilen ihtiyaçların tamamının, kuruluş içerisinde, ISO standartlarını karşılar şekilde uygulandığının akredite edilmiş firmalar tarafından kesinleştirilmesi sonucu, kuruluşun kazandığı belge ise, ‘ISO 22000 belgesi nedir?’ sorusunun yanıtını oluşturmaktadır.
HACCP, temel olarak ‘Tehlike Analizleri ve Kritik Kontrol Noktaları’ anlamına gelen, gıda üretiminin sağlıklı olması için gerekli hijyen koşullarını belirleyen, bu koşulların sağlanmasını zorunlu kılan, tüketici sağlığını riske atacak gıda güvenliği tehlikelerini belirleyen ve bu tehlikelerin ortadan kaldırılması amacına hizmet eden bir güvenlik sistemidir.
HACCP prensipleri;
Esaslarını içermektedir.
Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi esasları ile karşılaştırıldığında, büyük oranda uyum sağlanması, akıllara ‘ISO 22000 HACCP farkı ne?’ sorusunu getirmektedir. Bu sorunun cevabı verilirken, aslında temel bir farktan bahsedilemez. Yalnızca, ISO standartları; Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları ile Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu (UGKK) tarafından belirlenen uygulama adımlarını birlikte gerçekleştiren, dolayısıyla bahsedilen sistemlerden daha kapsamlı bir sistemdir.
Tam adıyla incelendiğinde, TSE EN ISO 22000:2018 olarak geçen standardın açılımı şekildeki gibidir:
Gıda Güvenliği Yönetmeliği kapsamında edinilen ISO sertifikası, tüm meyve, sebze ya da herhangi bir gıda ürününü; üreten veya eken, kurum, kuruluş ve kişiler tarafından alınmalıdır. Dolayısıyla, gıda zincirinin herhangi bir noktasında, doğrudan veya dolaylı olarak faaliyet gösteren, boyutu fark etmeksizin her kuruluş; güvenli gıda ürettiğini kanıtlamak amacıyla ISO 22000 standartları kapsamındaki şartları iş yerine uygulayabilir.
ISO 22000 standartları, sağlanması gereken koşulları genel bağlamda açıklar. Bu noktada ilgili standartların, iş yerinin boyutu veya karmaşıklığı dikkate alınmaksızın, iş yeri bünyesinde özelleştirilebildiği söylenebilmektedir.
Örneğin; ekimi yapılan bir ürün, çiftçi tarafından satışa sunulacaksa, ilk olarak ISO 22000 belgesi ile ürününün uyumlu olduğunu kanıtlamalıdır. Bu işlem yalnızca çiftçiler için değil, tüm üreticiler için geçerlidir.
Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi standartları çerçevesinde, doğrudan ISO sertifikası edinmesi gereken kurum ve kuruluşlar:
Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi standartları çerçevesinde, dolaylı olarak ISO sertifikası edinmesi gereken kurum ve kuruluşlar:
ISO 22000 standartları; gıda zincirinde var olan herhangi bir kuruluşun, ürettiği veya sunduğu gıdanın, tüketim anında güvenli olmasını sağlamak ve bu bağlamda ortaya çıkabilecek tehlike durumlarını önceden belirleyip ortadan kaldırmak konularında başarısını kanıtlayabilmek üzere oluşturulmuş Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi kapsamındaki şartları içerir.
Bir kuruluşun, Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi anlayışını kendi içinde benimsediğini ve uyguladığını belirten koşullar, ISO 22000 kapsamı başlığında şekildeki gibi incelenebilir:
ISO 22000 Ön Gereksinim Programı
Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi ön gereksinim programı; gıda zinciri boyunca, gereken hijyen koşullarını sağlamak ve uygun bir üretim ortamı oluşturmak, güvenli şartlarda son ürünü meydana getirmek, hazırlanma ve tüketim aşamalarında güvenli gıda sunmak amaçlarını benimseyen temel koşullar ve faaliyetleri barındırır.
Gıda güvenliği operasyonel ön gereksinim programı ise, olası görülen gıda tehlikelerinin ve/veya gıda proseslerinin gerçekleştiği ortamdaki gıda tehlikelerinin, kontaminasyonu veya çoğalması ihtimalini ortadan kaldırmak üzere, zorunlu olarak kabul gören analizler ve uygulamaları içerir.
Gıda güvenliği ile ilgili ön gereksinim programlarının uygulanma amacı,
Üzerine kurulmuştur.
Gıda güvenliği ekibi; gıdayla ilgili hangi tehlikelerin kontrol altında tutulması gerektiği, gıda güvenliğinin tam anlamıyla sağlanması için, kontrol seviyesinin ne olması gerektiği ve hangi tehlike durumlarında hangi kontrol mekanizmalarının devreye sokulacağının kesinleştirilmesi amacıyla ISO 22000 tehlike analizi gerçekleştirmelidir.
ISO 22000 risk analizi aşamaları, 3 seviye kapsamında tamamlanabilmektedir:
Gıda üreticileri kapsamında Gıda Güvenliği Yönetmeliği dâhilinde yer almak isteyen ve ürününü piyasaya sunmak isteyen her kişi başvuru yapması gerekmektedir. Bu durumda belge sahibi olmak isteyen kişiler devlet tarafından istenen özel başvuru formunu eksiksiz olarak doldurmalıdır. Başvuru formu Gıda Güvenliği Yönetmeliği Ağı üzerinden ya da diğer ilgili kuruluşlardan gönderilmelidir.
Başvuru sonrasında ürünün uluslararası standartta olup olmadığını anlamak adına gerekli testler yapılır. Test sonuçlarında kişi sağlığını tehdit edebilecek herhangi bir risk bulunmaması halinde CE Sertifikası için uygun görülür. Gıda Güvenliği Yönetmeliği tamamen uluslararası standartta, insan sağlığını korumak adına yapılan bir uygulamadır.
ISO 22000 Dokümanları
Kuruluş faaliyetleri kapsamında uygulanıp uygulanmadığı denetlemeye tabii tutulan ISO 22000 gereklilikleri, gıda güvenliği standartları içeriğinde belirtilen şekilde dokümante edilmelidir. Bu dokümantasyon içeriği, şekildeki gibi sıralanabilir:
ISO sertifikası edinen kuruluşlar, pek çok yönden çeşitli avantajlara sahip olmaktadır. Bu noktada örneklerini verebileceğimiz, ISO 22000 belgesi avantajları, şekildeki gibi incelenebilir:
Gıda zincirinin herhangi bir aşamasında, doğrudan veya dolaylı yoldan bulunan kuruluşlar, ‘ISO 22000 zorunlu mu?’ sorusuna yanıt aramaktadır. Bu bağlamda, bahsedilen kuruluşların zorunlu olarak Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi oluşturması, yani ISO standartlarını uygulaması gerekir. Ancak, ISO sertifikasının edinilip edinilmeyeceği, kuruluşun inisiyatifine bırakılır.
ISO 22000 faydaları incelendiğinde, sertifikalandırma işlemini gerçekleştirmenin oldukça mantıklı sayılmasının yanı sıra; zaten uygulanması zorunlu kabul edilen Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi faaliyetlerinin, ISO 22000 belgesi ile garanti altına alınması, kuruluşları sertifika alma yoluna yönlendirmektedir.
Gıda zincirinde yer alan kuruluşlardan biriyseniz, az önce bahsedildiği üzere, kuruluşunuza ISO sertifikası kazandırmak için oldukça mantıklı nedenleriniz bulunmaktadır. Bu noktada, akredite edilmiş firmalar arasından tercihinizi yaparak, ISO danışmanlık hizmeti alabilir, denetlemelerden olumlu sonuç alınması durumunda ise ISO 22000 sertifikası edinebilirsiniz.
ISO belgesinin edinilmesi noktasında, firmalar tarafından merak edilen bir diğer soru ‘ISO 22000 belgesi fiyatı ne kadardır?’ şeklinde olmaktadır. Ne yazık ki bu soruya, kuruluşunuz özelinde bilgiler edinilmeden net bir cevap verilemez. Çünkü, kuruluşunuzun personel sayısı, denetlenmesi gereken gıda ürünleri gibi örneklerini çoğaltabileceğimiz pek çok alt başlık, ISO sertifikası edinmeniz için almanız gereken danışmanlık hizmeti fiyat tarifesini değiştirebilmektedir.
Kuruluşunuzla ilgili bilgileri paylaşarak, ISO danışmanlık hizmetiyle ilgili daha ayrıntılı bilgilere ulaşmak ve merak ettiğiniz sorulara yanıt bulmak amacıyla, CE Danışmanı ile iletişime geçebilirsiniz.