Genel bağlamda, Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği olarak bilinen, fakat asıl adı Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği olan bu Yönetmelikte; piyasada bulunan veya kullanıcılarına hizmet veren enerjiyle ilgili ürünlerin, belirli standartlar kapsamında gruplara ayrılması ile, bahsedilen ürünlere enerji etiketlemesi yapılması, dolayısıyla kullanıcıların enerji verimliliği daha yüksek olan ürünlere yönlendirilmesi ve enerji tüketiminde tasarruf sağlanması hedeflenmiştir.
Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği kapsamında incelenen enerjiyle ilgili ürünler için, bu ürünlere uygulanması gereken prosedürler ve satış zincirindeki kimselerin sorumlulukları gibi açıklamalara yer verilmiştir. Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği içeriği, kısaca şekildeki gibi açıklanabilmektedir:
Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği içeriği genel bağlamda, enerji sektöründe ürün veya hizmet sunan kişi veya kurumları ilgilendirmektedir. Bu noktada, Yönetmelik kapsamında çeşitli sorumlulukları bulunan kişi veya kurumlar ise, ürünlerin denetlenmesi, kontrolü gibi pek çok aşamada, akredite edilen firmaların yardımına ve onayına ihtiyaç duymaktadır.
CE Danışmanı, tecrübeli ve profesyonel ekibiyle, Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği hususuna oldukça hâkim olup, enerji ile ilgili ürün veya hizmetlerinizin sınıflandırılması, kontrolü, enerji etiketi oluşturma gibi pek çok noktada sizlere yol gösterebilecek ve bu süreci kolayca atlatmanıza olanak tanıyacaktır.
Aynı zamanda CE Danışmanı, Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği kapsamında sorumluluğu bulunan kimselerin, konuyla ilgili daha fazla bilgi sahibi olabilmesi üzerine, okumakta olduğunuz makaleyi hazırlamıştır. Sizler de, enerji sektöründe ürün veya hizmet sunuyor ve ‘Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği, Enerji etiketi nedir? Enerji sınıflandırılması, Enerji etiketi zorunluluğu…’ gibi pek çok konu hakkında, önceden bilgi sahibi olabilmek adına, CE Danışmanı’nın sizler için hazırladığı makaleyi okumaya devam edebilirsiniz. Danışmak veya bilgi almak istediğiniz ekstra konular bulunmaktaysa, CE Danışmanı internet sitesi veya iletişim numarası üzerinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.
“Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği amacı piyasaya arz edilecek olan ya da hizmete sunulmuş olan, enerji kapsamında yer alan ürünler için belirli bir çerçeve oluşturarak; ürünlerin etiketlenmesini ve enerji verimliliğine, kullanım sırasında enerji ve diğer kaynakların tüketimine yönelik standart ürün bilgilerinin ve ürüne ait tamamlayıcı bilgilerin sağlanması yolu ile müşterilerin enerji tüketimini azaltmasını için gerekli usul ve esasları belirlemektedir.”
Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği, dünya üzerinde var olan enerji miktarının gün geçtikçe azalmasına yönelik önlem almak ve kişileri enerjiyi korumaya yönlendirmek adına oluşturulmuştur. Avrupa Birliği mevzuatlarına uygun olarak hazırlanan yönetmelik kapsamında piyasa içerisinde çeşitli denetlemeler yapılarak ürünlerin satışa sunulması sağlanır.
Beyaz eşya ve teknolojik aletler gibi ürünler enerji kapsamında çoğu enerji tüketiminin ilk sırasında gelmektedir. Bunun önüne geçmek, daha verimli bir ürünler seçmek içinEnerji Etiketlemesi Yönetmeliğikapsamında piyasa arzı korunmaktadır. Kapsam içerisinde olmayan ürünler genel olarak üçüncü bir ülkeden ithal edilmemiş olan ikinci el ürünler, eşya ya da insan taşımaya yönelik kullanılan teçhizatlar olarak belirtilmiştir.
Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği tanımına göre üretilen her ürün belirli prosedürlere uymak durumundadır. Bu prosedürler verimi en yüksek seviyeye çıkartırken, enerji kullanımını da en aza indirmeyi sağlar. Üretilen bir ürünün uygunluk belgesi, CE Sertifikası alması için sağlaması gereken prosedürler:
Her elektrikli cihaz için uygun görülen performans değeri farklı olabilir. Bu değerlere ulaşılabilmesi için sağlanması gereken koşullar, ilgili kurumlarca belirlenmektedir. Bahsedilen koşulların, taraflara en doğru haliyle sunulabilmesi üzere bazı yasal düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Avrupa Birliği tarafından yayınlanan, enerji tüketimi ve sera gazı üretimi konusunda azalma sağlamaya yönelik bu yasal düzenlemeler, temel anlamda iki esas noktayı ele almaktadır: düşük enerji tüketimi koşulları ve yüksek performans koşulları.
Ülkemizde ise, Avrupa Birliği tarafından yürürlüğe konan yasal düzenlemeler baz alınarak, Bilim ve Sanayi Bakanlığınca, şekildeki yönetmelikler ortaya konmuştur:
Enerji etiketi; çalışması sonucunda enerji tüketen veya dolaylı yoldan enerji tüketimine etki eden cihazların, tükettikleri kaynaklar da dikkate alınarak, ortaya koyabildikleri performansın açık ve net şekilde incelenebilmesini sağlayan bir işaretlemedir.
Türkiye’de ve Avrupa Birliği ülkelerinde, enerji etiketlemesi olarak standart bir işaretleme belirlenmiştir ve buna AB enerji verimliliği etiketi denir. AB enerji etiketi; cihaza ait güç değerleri, kullanım sürecindeki performansı, kirlilik değerleri gibi, tüketicinin bir ürünü tercih etmesini sağlayan en önemli bilgileri tamamen şeffaf halde kullanıcıya sunmaktadır. Bu bilgilendirici yaklaşım, tüketiciyi doğru ürüne sahip olması için yönlendirme ve çevreyi koruma hususlarına önemli oranda katkıda bulunur.
Enerji etiketi aynı zamanda, bir elektronik cihazın saat başına kilowatt cinsinden gerçekleştirdiği elektrik kullanımı hakkında bilgilendirme de yapmaktadır. Bahsedilen kilowatt saat (kWh) değeri ne kadar düşük olursa, enerji kullanımı da paralel oranda düşük olacaktır. Bu noktadaki bir diğer paralel düşüş ise, ürünün CO2 emisyonunda ve enerji tüketilen yerin elektrik faturalarında izlenecektir.
Enerji Tasarrufu Nedir?
Enerji tasarrufu kavramı temel anlamda, çeşitli önlemler alınarak, daha az enerji kullanımının gerçekleştirilmesini sağlamak şeklinde tanımlanabilmektedir. Kendi içlerinde özelleştirilebilmekle birlikte, enerji tasarrufu, iki alt başlık sayesinde sağlanabilir: enerji verimliliğini artırmak veya enerji hizmetinin kullanımını azaltmak.
Bahsedilen alt başlıkların ikisi de oldukça önemli ve çevre için bir hayli faydalı olup, alternatif yollarla çözüme ulaşım sağlamaktadırlar. Örneğin, enerji hizmetinin kullanımını azaltmak; kullanılmayan bir fişi prizden çekmek, ihtiyaç yoksa odanın ışığını söndürmek gibi basit örneklerle ifade edilebilir. Enerji verimliliğini artırmak ise, kullanım için tercih edilecek olan elektronik aletlerin, enerji verimliliği sınıflaması dikkate alınarak, yüksek enerji verimliliği sağlayanların seçilmesi örnek verilebilir.
Elektrikli cihazların temel anlamdaki hedefi, belirli bir performans değerine ulaşmak ve bu performans değerine ulaşırken, enerji tüketim değerlerini düşürmektir. Aslında bu açıklama, enerji verimliliği teriminin kısaca açıklamasını yapmaktadır.
Enerji verimliliği bir diğer şekilde, ‘Bir işin, kalitesinden veya niteliğinden herhangi bir noktada ödün vermeksizin, daha az enerji harcanarak tamamlanabilmesi’ olarak tanımlanabilmektedir.
AB enerji tüketim etiketi, temel anlamda elektrikli veya elektronik cihazların enerji etkinlikleri üzerine geliştirilmiştir. Bu etiketler ürünleri, en etkin performans olarak temsil edilen koyu yeşil renkten, en az etkin performans gösteren kırmızı renge kadar sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırmaya, elektronik ürünün enerji sınıfı denir. ‘Enerji sınıfı nedir?’ sorusuna verilebilecek bir diğer yanıt ise, ‘Cihazın enerji verimliliği formülünde ne derecede katsayılara ulaşabildiğini tüketiciye açıkça sunan bir kavramdır.’ olabilmektedir.
Enerji sınıflandırılması, renklerle ifade edilmenin yanı sıra, harflerle de ifade edilebilmektedir. Alfabede ilerleyen şekilde dizilen bu harflerde, listenin sonuna varıldıkça, enerji verimliliği oranının da bir hayli düştüğü ve dolayısıyla da elektrik faturanızın paralel olarak katlanabildiği söylenebilir. Bu da, ‘Enerji etiketleri sembolleri nedir?’ sorusunun cevabına açıklık getirmektedir.
Enerji sınıflaması; ürünlerin enerji verimliliği hesaplanarak oluşturulmuş ve yukarıdan aşağıya doğru azalan tasarruf oranıyla, şekildeki sınıflandırma yapılmıştır:
A enerji sınıfı ürünlerin yanındaki + (plus) işareti, ürünün verimlilik değerinin diğerlerinden fazla olduğunu gösteren bir diğer kavramdır. E enerji sınıfı ve daha sonrasındaki enerji sınıfları, günümüz teknolojisindeki ürünlerde, fazla rastlayabileceğimiz sınıflandırmalar olmamaktadır.
Enerji sınıflandırılması listesinde üst sıralara doğru gidildikçe, bir ürünün sağlayabileceği en temel yararlardan biri olan ‘bütçe dostu’ olma hedefine biraz daha yaklaşılır. Bütçe dostu olarak bilinen bu cihazların sağlayabileceği maksimum yarar ise, çevreye yapılan etkinin minimum olmasıdır.
Enerji Etiketi Yönetmeliğinde Satıcı Sorumlulukları
Enerji Etiketi Yönetmeliğinde Tedarikçilerin Sorumlulukları
Enerji Etiketi Zorunluluğu
Enerji etiketi oluşturma ve elektronik cihaz üzerinde kullanma sorumluluğu, cihazın üretimini gerçekleştiren firma üzerindedir. Üretici firmalar, ilgili ürünün enerji verimliliği hususunda tüketiciyi bilinçlendirmek üzere enerji etiketlemesi çalışmalarını gerçekleştirmelidir.
Elektronik cihazın enerji etiketlemesi gerçekleştirilirken, ürünle ilgili tüketicilerin aklında herhangi bir yanılgı oluşturmayacak yeterlilikte bilgilerin bulunması zorunlu tutulmuştur. Bu noktada, tüketicilerin ürünü satın alma süreçlerinde, ulaşabildikleri bilgileri esas alarak doğru bir tercihte bulunabilmeleri amaçlanmıştır.
Enerji etiketi zorunluluğu aynı zamanda, etiket üzerindeki bilgilerin kolay okunabilirliği ve silinmezliği konularını da kapsamaktadır. Etiket üzerinde, tüketicinin ürün hakkında yanlış bilgi edinmesini sağlayacak herhangi bir sembol, işaret veya yazının da bulunması yasaklanmıştır.
Enerji etiketi zorunluluğu kapsamının bir diğer esası, etikette paylaşılan bilgi dahilinde tüketiciye zarar veren bir durum oluşursa, gerekli incelemeler sonucunda, ürünün uygun hale getirilmesi için bir süre mühlet tanınması, ürünün piyasaya sürülmesine engel olunması veya piyasaya sürülen ürünün geri çekilmesi şeklinde kararlar alınabilmesidir.
Enerji Etiketlemesi Çerçeve Yönetmeliği kapsamında sınıflandırılması yapılan yani etiket kazandırılan ürünler için, tedarikçinin kendi internet sitesinde veya ürüne ait veri tabanında, bazı bilgilerin yer alması zorunludur. Enerji etiketlemesi gerçekleştirilmiş bir ürüne ait ulaşılabilir bilgiler şekildeki gibi incelenebilmektedir:
Ek olarak, az önce bahsedilen bilgilerin, şekilde belirtilen işlevsellik kriterlerine de sahip olması zorunludur:
Elektrikli veya elektronik cihazlardaki çeşitlilik düşünüldüğünde, herhangi bir özelleştirmeye gidilmeksizin, genel bağlamda açıklamaların bulunduğu bir Yönetmelik ile gerekli kaideleri belirlemek uygun olmayacaktır. Bu noktada, Enerji Etiketlemesi Yönetmeliği veya diğer bir adıyla Ürünlerin Enerji ve Diğer Kaynak Tüketimlerinin Etiketleme ve Standart Ürün Bilgileri Yoluyla Gösterilmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında, ürün bazında bazı özelleştirmeler gerçekleştirilmiştir.
Bahsedilen özelleştirmeler, Yönetmeliğin genel şartlarını kapsamakta olup, ilgili ürünün bahsedilmesi gereken diğer özelliklerini açıklar. Enerji Etiketlemesine Dair Tebliğ başlığı altında incelenen ürünler için verilebilecek örnekler şekildeki gibidir:
Elektronik Ürün, Enerji Etiketi Yönetmeliği Koşullarını Sağlamıyorsa Ne Olur?
Enerji ile ilgili ürün ve hizmetlerin, Enerji Etiketi Yönetmeliği kapsamında belirlenen koşulları yerine getirmesi zorunlu kılınmıştır. Bu bağlamda, Yönetmelik ile uyum sağlamayan tedarikçi veya satıcılar, şekildeki iki yasanın sonucu olarak, belirlenen cezalarla yükümlü olurlar:
