Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR), yapı malzemelerinin temel karakteristikleri ile ilgili performans beyanlarının ve malzemelere CE işaretinin iliştirilmesinin kurallarını oluşturarak, yapı malzemelerinin piyasaya arz edilesi ve piyasada bulundurulması ile ilgili usul ve esasları belirler. Yönetmelik ayrıca, yapı malzemelerinin performansları ile ilgili güvenilir bir bilgi kaynağı oluşturmaktır.
İşte CPR nedir, CPR sertifikası nasıl alınır, yapı malzemeleri CE belgesi nasıl alınır gibi sorularınızın yanıtı…
CPR’ın (Construction Products Regulation) amacı şunlardır:
Yapı malzemelerinin performans beyanının nasıl düzenleneceğini belirlemek,
Ürünlere Ce işaretinin iliştirilmesine yönelik kuralları oluşturmak,
Yapı malzemelerinin piyasaya arzı ile ilgili usul ve esasları belirlemek,
Yapı malzemelerinin performanslarıyla ilgili güvenilir bilgi kaynağı oluşturmak.
Yönetmelik kapsamındaki malzemeler şunlardır:
Öndökümlü normal / hafif / otoklav gözenekli beton malzemeler
Kapılar, pencereler, panjurlar, büyük kapılar ve ilgili bina aksamı
Membranlar, sıvı uygulamalar ve takım malzemeler dahil (su ve / veya subuharı kontrolü için)
Isı yalıtım malzemeleri, kompozit yalıtım takım malzemeleri / sistemleri
Yapısal taşıyıcılar. Yapısal bağlantılar için pimler
Bacalar, baca kanalları ve özel malzemeler
Alçıtaşı malzemeler
Jeotekstil, jeomembran ve ilgili malzemeler
Giydirme cephe / kaplama/ yapısal macunlu camlamalar
Sabit yangın söndürme cihazları (yangın alarmı / dedektörü, sabit yangın söndürme, yangın ve duman kontrolü ve patlama önleyici ürünler)
Sıhhi tesisat gereçleri
Dolaşım alanları için yol işaretleme malzemeleri: yol donanımları
Yapısal ahşap malzemeler / elemanlar ve ilgili aksamlar
Ahşap esaslı levhalar ve elemanlar
Çimento, yapı kireci ve diğer su bazlı bağlayıcılar
Beton için donatı ve öngerme çelikleri (ve ilgili aksam), ardgerme takım malzemeleri
Kagir birim uygulamaları ve ilgili ürünler. Kagir birimler, harçlar, ilgili aksam
Atık su mühendisliği malzemeleri
Yer döşemeleri
Yapısal metal malzemeler ve ilgili aksamlar
İç-dış duvar ve tavan kaplamaları. İç mekan bölme takım malzemeleri
Çatı kaplamaları, çatı ışıklıkları, çatı pencereleri ve ilgili diğer aksam, çatı takım malzemeleri
Yol yapım malzemeleri
Agregalar
Yapısal yapıştırıcılar
Betona ilişkin malzemeler, harç ve sıvalar
Mekân ısıtıcı aletler
İnsan tüketimi için kullanılan su ile temas etmeyen borular-tanklar ve ilgili aksam
İnsan tüketimi için kullanılan su ile temas eden yapı malzemeleri
Düz cam, profilli cam ve cam blok malzemeler
Güç, kontrol ve iletişim kabloları
Bağlantılar için yapısal macun
Montaj aksesuarları
Yapı takım malzemeleri, birimleri, prefabrik elemanlar
Yangını durdurucu, yangını hapsedici ve yangın koruyucu malzemeler, yangın geciktirici malzemeler.
2011/305/AB CPR aynı zamanda belirli yükümlülükler de getirmektedir. Türkiye’de CPR ile ilgili düzenleme ve denetlemeler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Bakanlık, kabloların yangın anındaki performans seviyelerini belirleyerek hangi uygulamada hangi performansın geçerli olacağına karar verir. Bakanlık ayrıca, Ortak Avrupa Sınıfı (Euroclasses) performanslarının kullanılmasını sağlar. Piyasa gözetim ve denetim faaliyetleri de Bakanlık tarafından yürütülür.
CPR, hangi ürünlerin hangi performans seviyesini sağlaması gerektiğine dair bir gereklilik getirmek yerine, performans ve güvenlik seviyelerini belirlemeyi ülkelerin kendi sorumluluğuna bırakmaktadır.
Malzemeler, performanslarına göre farklı sınıflara ayrıldı. Her bir yapıda, bu sınıflara göre farklı malzemeler kullanılmaya başlandı. Üreticiler, kalite standartlarını yükseltmek zorunda kaldı. Piyasa gözetim ve denetimi yapan firmalara büyük sorumluluk verildi. Herhangi bir uygunsuzluk tespit edildiğinde ciddi yaptırımlar geldi.
CPR’a göre yapılar yangın durumunda aşağıdakileri sağlayacak şekilde inşa edilmelidir:
İnşa edilen yapının yük taşıma kapasitesi, öngörülmüş olan belirli bir süre boyunca azalmamalıdır.
Yapı içinde yangın ve dumanın oluşması ve yayılması sınırlı olmalıdır.
Yangının çevredeki yapılara yayılması sınırlı olmalıdır.
Yapı sakinlerinin binayı emniyetli bir şekilde terk edebilmesi veya başka yollarla kurtarılabilmesi sağlanmalıdır.
Kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önünde bulundurulmalıdır.
Üretici, performans beyanı düzenleyerek ürettiği ürünün beyan ettiği performansa uygun olduğuna ilişkin sorumluluğu üstlenir. Performans beyanının elektronik ve yazılı kopyasını bulundurur. Beyan edilen performans üzerinden tüm seri üretimin aynı kalmasını sağlamalıdır. Üretici ayrıca, CE işaretini ve beraberindeki bilgileri ürünün üzerine veya etiketine iliştirmekle yükümlüdür.
İthalatçı, sadece Yönetmelikteki hükümlere uygun olan yapı malzemesini piyasaya arz edebilir. İthalatçı, yapı malzemesini piyasaya arz etmeden önce, performans değişmezliğinin değerlendirilmesinin ve doğrulanmasının imalatçı tarafından yapılmış olduğunu garanti etmek zorundadır. İthalatçı, malzemenin CE işareti taşımasını, malzeme ile beraber istenen belgeleri ve imalâtçının belirtilen gereklere uymasını da sağlamak zorundadır. İthalatçı bir uygunsuzluk olması durumunda performans beyanı düzeltilinceye kadar ürünü piyasa arz edemez. İthalatçı, ürünün üzerindeki veya ambalajındaki ve beraberindeki dokümanda ismini, tescilli ticari unvanını veya tescilli ticari markasını ve iletişim bilgilerini belirtir. Bir yapı malzemesini piyasada bulunduran ithalatçı, ürünün Türkçe güvenlik ve kullanım talimatını ürün ile birlikte bulundurur.
Satıcı ve dağıtıcı CPR ve Ortak Avrupa Sınıfı gerekliliklerini bilmekle yükümlüdür. Ürünlerin piyasaya arz edilmesinde yasal sorumluluğu olduğunu bilmelidir. Piyasaya sevk ettiği tüm ürünlerde CE etiketinin bulunmasını sağlamalıdır. Yeni CE etiketinin farkını bilmeleri gerekir. Uygun ve doğru ürünleri piyasaya arz etmesi gerekir.
Son kullanıcılar da Ortak Avrupa Sınıfı performanslarını ve yasal gereklilikleri bilmekle yükümlüdür. DoP Performans Beyanının elektronik veya yazılı ortamda erişilebilir olduğunu bilmelidir. Son kullanıcı ürünün performansına uygun seçim yapmakla yükümlüdür.
EN 50575’ten önce yapı malzemelerinde Alçak Gerilim Direktifi (LVD) altında CE işaretlemesi yapılıyordu. Alçak Gerilim Direktifi’nde yanma performansına yönelik herhangi bir yaptırım veya zorunluluk bulunmuyordu. Tamamen üreticinin kendi beyanı esas alınıyordu. Alçak Gerilim Direktifi adı altında yapılan CE işaretlemesi şu an devam etmekle birlikte, CPR altında yapılan CE işaretlemesi kabloların yangına tepki performansını belirlenmesine yöneliktir.
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin kablo sektöründeki uzantısı EN 50575 olarak adlandırılmaktadır. Bu standart, herhangi bir yapıda kullanılan güç, kontrol veya iletişim kablolarının yangın tepki testi gerekliliklerini, bu gerekliliklerle ilgili yerine getirilmesi gereken kriterleri belirler. Kabloların yangın performans beyanını ve CE işaretini zorunlu kılar. EN 50575 sadece yangına tepki performansı ile ilgilidir.
CPR kapsamında bulunan kabloların Avrupa standartlarına göre sınıflandırılabilmesi için yangın tepki performanslarının ölçülmesi gerekmektedir. Uygulanacak test yöntemleri, düzenekler, bu düzeneklerin kalibrasyonları, nasıl bir işlem uygulanacağı, test sonucu raporlarının nasıl hazırlanacağı EN 50399’da belirlenmiştir.
EN 50399 test yöntemi, dikey düzlemde bulunan bir merdiven üzerine yerleştirilmiş grup halindeki kabloların yangına karşı gösterdikleri tepkinin ölçülmesini temel alır. Test sonucunda bir performans beyanı hazırlanır. Bu testte test sürecince ürünlerin ortaya çıkarttığı ısı miktarı, duman üretimi, oksijen tüketimi karbondioksit üretimi, çıkış borusundaki hacim akışı gibi ölçümler yapılır.
Yapılan test sonucunda kablolar sınıflandırılır. Tüm yapı malzemeleri ile ilgili 8 sınıf bulunmaktadır ancak kablolarda bu sayı artabilmektedir.
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, yangına karşı performans beyanını ve CE işaretini zorunlu kılar. CE işareti 10 Haziran 2016’da kullanılmaya başlandı ve 1 Temmuz 2017 tarihinde zorunlu hale geldi. Performans sınıfı belirlenen ürünlere CE işareti iliştirilir. CE işaretinin üzerinde performans beyanına ulaşmanızı sağlayan DoP numarası ve Ortak Avrupa Sınıfı olarak adlandırılan performans sınıfının da belirtilmiş olması gerekiyor. DoP hazırlanmadan ürüne veya etiketine CE işareti iliştirilemez. CE işareti kangal ya da makarada kolayca görülebilir ve silinmeyecek şekilde olmalıdır. CE işareti formata ve içeriğe uygun olarak hazırlanmalıdır.
CE işareti, o ürünün mevzuata uygun olduğunu gösterir ve Avrupa pazarında serbestçe dolaşabilmesi için pasaport görevi görür. LDV ve CPR için ayrı ayrı CE işareti konulmaz, sadece bir adet CE işareti konulması yeterlidir.
CE işareti şunları içerir:
İlk kez konulduğu yılın son iki rakamını,
İmalatçının adını ve kayıtlı adresini veya imalatçının adını ve adresini kolayca tanımlayan işaretini,
Karışıklığa mahal vermeden ürün tipine has tanımlama kodunu,
Performans beyanının referans numarasını,
Beyan edilen performansın seviyesini veya sınıfını,
Uygulanan uyumlaştırılmış teknik şartname numarasını,
Mevcut ise onaylanmış kuruluşun kimlik numarasını ve malzemenin tabi olduğu uyumlaştırılmış teknik şartnamede yer alan kullanım amacına ilişkin bilgileri.
Üretici, Performans Beyanı ile sorumluluğu üzerine almış olur. Ortak Avrupa Sınıfı (Euroclasses) haricinde herhangi bir performans beyanına izin verilmez. Performans beyanında Onaylanmış Kuruluş veya Onaylanmış Test Laboratuvarının ismi üzerinde bulunmalıdır. DoP hazırlanmadan CE işareti ürüne ve etiketine iliştirilemez. Her DoP numarası bir ürün tipine atanır. Her malzemenin üzerinde ürün kodu ve tipi açıkça belirtilmelidir. DoP ücretsiz ve sürekli olarak, 10 yıl boyunca tedarik edilmelidir. DoP belgesinin dili, ülkenin diline uygun olmalıdır.
Ürünün üzerinde veya makarası ya da kangalı üzerinde yazan DoP numarası ile üreticinin web sitesine girildiğinde CPR ile ilgili olarak DoP belgesi arama kısmından Performans Beyanına ulaşılabilir.
Avrupa Birliği ülkelerine malzeme satmak veya o ülkelerde bir proje gerçekleştirmek isteyen firmalar, ürünleri ile ilgili performans beyanı sunmak zorundadır.
Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine göre performans beyanı aşağıdakileri içerir:
Performans beyanının düzenlendiği ürün tipine ilişkin referansı,
Yapı malzemesinin performans değişmezliğinin değerlendirilmesi ve doğrulanmasına ilişkin sistem veya sistemleri,
Her bir temel karakteristiğin değerlendirilmesi için kullanılmış olan uyumlaştırılmış standardın veya Avrupa Teknik Değerlendirmesinin referans numarası ve yayım tarihi,
Özel teknik belgenin kullanılması hâlinde, bu belgenin referans numarasını ve imalatçının ürününün uyduğunu beyan ettiği gerekleri,
Yapı malzemesinin tabi olduğu yürürlükteki uyumlaştırılmış teknik şartnameye göre belirtilen kullanım amacını veya amaçları,
Beyan edilen kullanım amacı veya amaçlarına karşılık gelen uyumlaştırılmış teknik şartnamede yer alan temel karakteristiklerin listesi,
Yapı malzemesinin beyan edilen kullanım amacı veya amaçlarına ilişkin en az bir temel karakteristiğinin performansı,
Yapı malzemesinin belirlenmiş temel karakteristiklerine ilişkin olarak, gerekiyorsa hesaplamaya dayalı, seviye veya sınıf veyahut bir tanım olarak performansı,
İmalatçı tarafından ürünün piyasada bulundurulması hedeflenen ülkenin o ürünün kullanım amacı veya amaçları ile ilgili mevcut mevzuatı da dikkate alınarak, yapı malzemesinin kullanım amacına veya amaçlarına ilişkin temel karakteristiklerinin performansı,
Listelenmiş temel karakteristikler arasından beyan edilmemiş performans için NPD (No Performance Determined – Performans Belirlenmemiştir) harfleri,
Bir yapı malzemesi ile ilgili Avrupa Teknik Değerlendirmesi düzenlenmiş ise, yapı malzemesinin ilgili Avrupa Teknik Değerlendirmesinde yer alan temel karakteristiklerine ilişkin sınıflar veya seviyeler ya da bir tanımda ifade edilen performansı.
Piyasada bulunan her yapı malzemesinin performans beyanının elektronik veya yazılı olarak bir kopyası bulunur. Ancak, tek parti halindeki aynı malzemenin bir kullanıcıya tedarik edilmesi halinde, o parti malzeme ile birlikte tek bir nüshalık performans beyanı elektronik veya yazılı olarak verilebilir.
Talep etmesi halinde, performans beyanının yazılı bir kopyası son kullanıcıya da verilir. Bakanlık, Komisyon tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde web sitesi aracılığı ile performans beyanının kopyasına erişilebilmesinin usul ve esaslarını duyurur ve uygulanmasını sağlar. Performans beyanı Türkçe düzenlenir.
B2 Sınıfı: Çok yüksek yangın riski taşıyan ve insan yoğunluğunun fazla olduğu binalarda, kaçış yollarında, havaalanlarında, tren istasyonlarında, metrolar, tüneller, hastaneler, bakımevleri, cezaevleri ve tarihi yapılarda kullanılır
C Sınıfı: Yüksek yangın riski taşıyan binalarda, okullarda, otellerde, ofis ve ticari binalarda, üniversitelerde, restoranlarda ve alışveriş merkezlerinde kullanılır.
E Sınıfı: Yapı yüksekliği 6,5 metreyi geçmeyen ve düşük yangın riski taşıyan bir veya iki katlı binalar, konutlar, işyerleri ve açık otoparklar gibi yapılarda kullanılır.
F Sınıfı: Performansı belirtilmemiştir. Önerilmez.
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, yapı malzemelerinin (inşaatlarda kullanılmakta olan malzemeler) temel karakteristik durumları ile ilgili performanslarının beyanı ve malzemelere CE işaretinin yerleştirilmesinin esaslarını içerir. Yapı malzemelerinin piyasaya arz edilmesi ve piyasada bulundurulması ile ilgili usul ve esasları belirler. Bununla birlikte yapı malzemelerinin performansları ile ilgili güvenilir bir bilgi kaynağıdır.
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği diğer bir adı ile CPR olarak bilinen yönetmelik, ortak teknik dil kullanılarak düzenlenmiştir.
Yapı malzemeleri testleri ve CE belgelendirmesi için şimdi iletişime geçin!