Search
START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH
ATEX Yönetmeliği, patlayıcı ortamlarda kullanılan işyerleri ve ekipmanlar için minimum güvenlik gerekliliklerini açıklayan AB direktifleridir.
ATEX Yönetmeliği nedir, ATEX belgesi nasıl alınır, patlamadan korunma dokümanı (PKD) zorunlu mu gibi sorularınızın yanıtını bu makalede bulacaksınız.
“Atmospheres Explosives” kelimerinin kısaltması olan ATEX, patlayıcı ortam anlamına gelmektedir. ATEX 137 olarak bilinen Çalışma Yeri Direktifi, ATEX 95 olarak bilinen Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler Direktifi bulunmaktadır. Türkiye’de ATEX Yönetmeliği 1994/9/AT ve 1999/92/EC direktiflerine uygun olan hazırlanmıştır. Bu direktifler tesislerde patlamaya karşı alınacak önlemleri ve ateşleme risk analizini kapsamaktadır.
AB direktiflerinde patlayıcı ortam şu şekilde tarif edilmiştir: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı ifade eder.
Patlama, patlayıcı sıvı ve gaz maddelerden ya da patlayıcı tozlardan kaynaklanabilir. Patlayıcı gazların başında metan, propon, bütan, hexan, noman, etilen, benzol, hidrojen ve asetilen gelmektedir. Yanıcı sıvılar sıvı halleri ile patlayıcı ortam oluşturmazlar. Buharlaşarak oksijenle karşılaşmaları halinde tehlike arz ederler.
Patlayıcı ortamlar tehlike derecesine göre sınıflara ayrılmıştır. Emniyet, işletme, bakım kolaylığı ve ekonomik nedenlerle her ortam için farklı bir uygulama öngörülmüştür. Sürekli patlayıcı ortam barındıran yerler Zone 0, normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşan veya oluşma riski olan yerler Zone 1, normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşma ihtimali olmayan ancak arıza gibi beklenmedik durumlarda patlayıcı ortam oluşma riski olan yerler Zone 2 olarak tanımlanmıştır. Tozlar için yapılan tarife göre ise, risk durumlarına göre Zone 20, Zone 21 ve Zone 22olarak adlandırılmıştır.
Patlayıcı ortamların başında;
Sanayi tesisleri,
Petrol üretim, rafineri veya satış yerleri,
Kimya laboratuvarları,
Maden ocakları,
Gaz terfi istasyonları,
Konutlar,
Ulaşım araçları gelmektedir.
PKD, Patlamadan Korunma Dokümanıdır. “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” gereği yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı kimyasal bulunduran tüm firmaların alması ve Bakanlık denetimlerinde müfettişlere gösterilmesi zorunlu olan bir belgedir.
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik, çalışanları sağlık ve güvenlik yönünden işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden korumak için alınması gereken önlemlere ilişkin usul ve esasları düzenler. Bu yönetmelik 2012 yılında yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde uygulanır. Yönetmelik, 1999/92/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
Yönetmeliğin kapsamı dışında bulunan durumlar şunlardır:
Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulamaları,
Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsamında yer alan cihazların kullanılması,
Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretilmesi, işlemlerden geçmesi, depolanması ve nakledilmesi,
Sondaj yöntemiyle maden çıkarma ile yeraltı yerüstü maden çıkarma işlemleri.
İşverenin Yükümlülükleri
İşveren, teknik ve organizasyona yönelik önlemleri alır. İşverenin yükümlülükleri şunlardır:
İşveren risk değerlendirmesi çalışmalarını yaparken şunları dikkate alır:
İşveren tarafından hazırlanan Patlamadan Korunma Dokümanında yazılı olarak yer alması gerekenler şunlardır:
Patlamadan Korunma Önlemleri
Patlama tehlikesine neden olabilecek yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilir tozların isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanır. Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve yanıcı maddeden oluşuyorsa, koruyucu önlem en yüksek riske uygun olur. Patlayıcı ortamı tutuşturabilen statik elektrik oluşumunu önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu donanımlar verilir. Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir.
Riskleri en aza indirebilmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla bağlantılı tüm cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınır. Gereken durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanır. Bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulur ve her an işler durumda bulunması sağlanır. Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır.
Risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde; her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği durumlarda, bu durumda kullanılacak ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi mümkün olmalıdır. Ayrıca tomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere el ile müdahale yapılabilir. Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve güvenli bir şekilde boşaltılır veya izole edilir.
Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik, 2016 yılında 29758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Yönetmelik muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzı için gerekli temel sağlık ve güvenlik kuralları ile uygunluk değerlendirme işlemlerine, piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Bu kapsamdaki Ex Uygunluk Sertifikası (ATEX,) ürün çok sayıda test ve deneyden geçirildikten sonra verilebilen uluslararası bir belgedir.
Yönetmelik aşağıdaki ürünleri kapsar:
Yönetmeliğin kapsamı dışındaki ürünler şunlardır:
Üretici, piyasaya arz ettiği veya kendi amaçları için kullandığı ürünlerin temel sağlık ve güvenlik gereklerine uygun şekilde tasarlanmasını ve imal edilmesini sağlamakla yükümlüdür. Üretici, teknik dosyayı hazırlar ve uygunluk değerlendirme prosedürünü uygular veya uygulatır. AB uygunluk beyanını düzenler ve CE işaretini iliştirir. Yazılı uygunluk onayını düzenler. Üretici, her ürünün beraberinde AB uygunluk beyanının veya uygunluk onayının bir suretinin uygun şekilde bulundurulmasını sağlar.
Üretici, AB uygunluk beyanını ve teknik dosyayı veya uygulanabildiği durumlarda uygunluk onayını ürünün piyasaya arz edilmesinden itibaren on yıl süreyle muhafaza eder.
Üretici, yazılı bir görevlendirme ile bir yetkili temsilci atayabilir. Ancak teknik dosya hazırlama yükümlülüğü, yetkili temsilcinin yetkileri arasında yer almaz.
Yetkili temsilci, AB uygunluk beyanı veya uygunluk onayının ve teknik dosyanın, ürünün piyasaya arz edilmesinden itibaren on yıl süreyle, talep halinde Bakanlığa sunulmak üzere saklar. Ürünlerin teşkil ettiği riskleri ortadan kaldırmak için gerçekleştirilen herhangi bir faaliyette Bakanlık ile işbirliği yapar.
İthalatçı sadece bu Yönetmelik hükümlerine uygun ürünleri piyasaya arz eder. İthalatçı, ürünü piyasaya arz etmeden önce, üreticinin uygunluk değerlendirme prosedürünü gerçekleştirdiğinden emin olur. İthalatçı, üreticinin teknik dosya düzenlediğinden, ürünün CE işaretini taşıdığından, uygulanabildiği durumlarda AB uygunluk beyanı veya uygunluk onayının ve gerekli belgelerin ürünle birlikte sunulduğundan emin olur. İthalatçı, ürünün temel sağlık ve güvenlik gereklerine uygun olmadığını bildiği veya bilmesinin gerektiği durumlarda, Yönetmeliğe uygun hale getirilene kadar bu ürünü piyasaya arz edemez. Ayrıca, ürünün risk teşkil ettiği durumlarda ithalatçı, üretici ve Bakanlığı bilgilendirir.
Dağıtıcı, bir ürünü piyasada bulundururken Yönetmeliğin gerekleri doğrultusunda özenle hareket eder.Dağıtıcı ürünü piyasada bulundurmadan önce, ürünün CE işaretini taşıdığını, AB uygunluk beyanı veya uygunluk onayı, gerekli diğer belgelerin, talimat ve güvenlik bilgilerinin ürünle birlikte sunulduğunu doğrular. Dağıtıcı, temel sağlık ve güvenlik gereklerine uygun olmadığını bildiği veya bilmesinin gerektiği durumlarda, Yönetmeliğe uygun hale getirilene kadar bu ürünü piyasada bulunduramaz. Ayrıca, ürünün risk teşkil ettiği durumlarda dağıtıcı, üretici veya ithalatçıyı aynı zamanda Bakanlığı bu yönde bilgilendirir.
AB uygunluk beyanı, temel sağlık ve güvenlik gereklerinin yerine getirildiğini gösterecek şekilde hazırlanmalıdır. AB uygunluk beyanı yönetmeliğe uygun olmalı, uygunluk değerlendirme prosedürlerinde belirtilen unsurları kapsamalı ve sürekli güncellenmelidir. Başka dillerde düzenlendiği durumlarda, AB uygunluk beyanına Türkçe tercümesi de eklenir.
Ürünün, AB uygunluk beyanı gerektiren birden fazla teknik düzenlemeye tabi olduğu durumlarda, bu teknik düzenlemelerin tümüne ilişkin olarak yalnızca bir AB uygunluk beyanı hazırlanır. Üretici, AB uygunluk beyanı düzenleyerek ürünün uygunluğuna ilişkin sorumluluğu üstlenmiş sayılır.
CE işaretinin iliştirilmesinde ve kullanılmasında “CE” İşareti Yönetmeliği hükümleri geçerlidir. CE işareti görülebilir, okunaklı ve silinemez bir biçimde ürüne veya ürünün bilgi levhasına iliştirilir. Bu durumun mümkün olmaması veya ürünün yapısı nedeniyle bu durumun garanti edilmemesi halinde ambalaja ve eşlik eden belgelere iliştirilir. CE işareti ürün piyasaya arz edilmeden önce iliştirilir.
CE işaretini, imalat kontrol safhasına müdahil olan onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarası izler. Onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarası kuruluşun kendisi tarafından veya talimatı ile üretici veya yetkili temsilcisi tarafından iliştirilir.
CE işaretini ve uygulanabildiği yerde onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarasını, patlamaya karşı korunma özel işareti , teçhizat-grup ve kategorisinin simgeleri ve uygulanabildiği yerde, bilgi ve diğer işaretlemeler takip eder.
CE işaretini, diğer işaretler, semboller, bilgi ve uygulanabildiği yerde onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarası, özel bir riski veya kullanımı gösteren herhangi bir diğer işaret takip edebilir. Özellikli bir patlayıcı ortam için tasarımlanmış ürünler uygun şekilde işaretlenmelidir.
Bakanlık, CE belgesini düzenleyen mevzuatın doğru şekilde uygulanmasını sağlamak için mevcut mekanizmaları temel alır ve söz konusu işaretin uygunsuz kullanımı halinde gerekli tedbirleri alır.
Hemen Arayın +90 850 302 24 13
